توضیحات :

تحقیق در مورد تاثير مغولان بر تاريخ هنر اسلامي و اصول بكاررفته در هنر معماري ايران 32 صفحه در قالب Word قابل ویرایش.

بخشی از متن :

مقدمه
ذوق سليم، سليقة لطيف، احساس خلاق، ادراك فعال، روح حساس، و عاطفة بارور را اگر به همراه زيبايي و زيباشناسي ذاتي در يك جمله خلاصه كنيم، جامع و مانعي مي‌شود از هنر غني و مجرد ايراني، اين تعريف شايد در نزد برخي از كارشناسان راه خلاف واقع وغلو را پيموده باشد اما در حقيقت اگر به خوبي مشاهده كنيم هر يك از اين عوامل و ابزارهاي معنوي و مادي را مي‌توان در جزء جزء نقش و نگارهاي ريز و ظريف دكوراتيوي كه به منظور آذين و آرايش آثار هنري ايراني بكار رفته‌اند در كالبدي جامع و فراگير مظاهر هنري، به خوبي و به وضوح نمايان است، مشاهده نمود. به واقع ادراك صحيح هنر خلاقة ايراني مستلزم تبيين همين مفاهيم مستتر در جوهر آثار خواهد بود. ذوق و خلاقيت هنري جوامع مختلف از سنن و آداب و بينش‌هاي فرهنگي و سوابق تاريخي و محيط طبيعي آن اقوام ريشه و الهام مي‌گيرد و غالباً اتفاق مي‌افتد كه يك قوم به جهت تبهر و مهارت جانانه‌اي كه در زمينة يك يا چند رشتة خاص از هنرهاي چندگانه (به ويژه هنرهاي سنتي، دكوراتيووتزئيني) تبلور و نمود يافته است، رقابت و برابري ديگر اقوام در آن زمينه‌ها با ملت فوق الذكر كاري عبث و بيهوده خواهد بود. اگر نخواهيم تمامي هنرهاي، هشتگانة معاصر و ديگر مظاهر ذوقي اقوام مختلف را مورد بررسي قرار دهيم و اگر تنها در يك مورد كار تحقيق و تفحص در جريان پيدايش، رشد و بالندگي هنري خاص را پي گيري كنيم و آن زمينه لزوماً موضوعي باشد كه عموميت بيشتري دارد يعني تقريباً نزد تمامي انباء بشري از گذشته‌هاي دور تاكنون جلوه گر ذوق و سليقه زيبايي دوستي باشد؛ مي‌توان هنرهاي صنعتي و صنايع دستي را ذكر نمود. هنرها و صفاعاتي كه در سرزمين كهن ايران به مرور زمان و در طي ساليان طولاني كه هم اكنون به يك چشم همزدني مي‌ماند، آنچنان راه كمال و ترقي را پيموده است كه بي اغراق هم چنان بي رقيب بر پهنة اين گونه از هنرهاي ممالك گوناگون مي‌درخشد و تجلي مي‌كند. دلايل اين شكوفايي و درخشش هميشگي را مي‌توان علاوه بر بالا بودن ميزان مهارت و استادي و همين طور ويژگي‌هاي ذاتي و حس زيبايي دوستي ايراني، طبع لطيف و روحاني هنرمند ايراني ذكر نمود زماني كه استاد كار بنا به هنگام كاركردن بر روي قسمتي از بنا يا استادكاري كه در گوشة خلوتي از يك مكان متبرك با صبر و تأني مثال زدني سرگرم نقش اندازي ديوار بوسية گچ‌بري، آينه كاري، كاشي و... مي‌باشد و زماني كه بهترين و زيباترين تجلي گاه‌هاي هنري دستي و معماري ايراني عجين و همراه با بهترين و زيباترين مظاهر ذهني و عاطفي از همين دين و آئين و مذهب يكتاپرستي‌اش باشد مسلم است كه هر چه دارد چون جان در طبق اخلاص مي‌گذارد. تا نه تنها يك اثر زيبا و دل انگيز مادي بلكه اثري سرشار و مملو از روح و جان الهي را خلق و ابداع نمايد و نسل به نسل به جاي اينكه به دين و مرامش در خدمت تعالي و ترقي او باشد او نيز در پيشرفت و گسترش آن به نوبة خود سهم و نقش ايفا مي‌كند. در اين ميان علاقه و پيوند عاطفي كه عموم مردم ايران با هنرها و ميراث‌هاي هنري و فرهنگي خود برقرار نموده‌اند به حدي بوده كه علاوه بر كمك به جريان رشد و تعالي هنرها، سبب ماندگاري آنها نيز شده است.

هنر پيش از تاريخ
هدف تاريخ هنر عبارت است از شناخت و ارزيابي هنر از هر زمان و مكاني كه آمده باشد. هنر و تاريخ تنها در عرصة فرهنگ اين چنين در كنار هم قرار مي‌؛يرند. هر اثر هنري رويدادي است پايدار؛ اين اثر متعلق به هر دوره‌اي كه باشد، تا مدت‌هاي مديد پس از روزگار خويش باقي مي‌ماند و به حياتش ادامه مي‌دهد. اثر هنري همزمان يك شيء و يك رويداد تاريخي به شمار مي‌آيد.
قدمت تمدن و فرهنگ در خطة فلات ايران به چند هزار سال قبل از ورود آريايي ها باز مي گردد.
اقوام آريايي، احتمالاً از اوايل هزاره اول ق.م در فلات ايران ساكن شده و نام خود را بر آن نهادند
واژه ايران مشق از صورت قديمي آريانا، يعني سرزمين آريايي هاست. بنابراين تاريخ هنر ايران آثار مصنوعي را از دوران هاي ما قبل تاريخ تا سده هاي اخير در محدوده اين سرزمين وسيع در بر مي گيرد. هنر ايراني داراي ويژگيهاي ماندگاري است كه آن را از
ساير هنرهاي جهان متمايز و مشخص مي سازد.
اين سرزمين وسيع در بر مي‌گيرد. هنر ايراني داراي ويژگيهاي ماندگاري است كه آن را از ساير هنرهاي جهان متمايز و مشخص مي‌سازد.
هنر در نخستين سالهاي اسلام
آغاز دوران اسلامي را در تاريخ هجرت حضرت محمد (ص) به مدينه كه در 622 ميلادي اتفاق افتاد حساب مي‌كنند. اندكي بيش از بيست سال پس از آن تاريخ مسلمانان سوريه و مصر را از امپراتوري بيزانس وارث سرزمين رومي‌ها و شكوه و افتخار مردم روم، با از دست دادن دو ايالت بزرگ خود را از پاي در آمد، و نيروي عظيم ايران كه طي چهارصد سال مانع پيشروي رومي‌ها به سوي سرزمين‌هاي شرقي بود يكسره مقهور سپاه اسلام گرديد. گرچه ظهور اسلام آغاز مرحله‌اي تازه و بي‌نهايت مهم را در تاريخ جهان به ثبت رسانده است، ايالات فتح شده بيزانسي و شاهنشاهي فرسودة ساساني، ميراث فرهنگي عظيمي برجاي گذاشت كه تأثير آن تا چندين سدة بعد در جهان اسلام دوام يافت. در واقع تاجايي كه به هنر مربوط مي‌شد اين هر دو در ايران ميراثي بنيادي بود و اهميت آن در ابتدا فقط با اعمال نفوذ تفكر سامي و بعدها تا انداز‌ه‌اي كه سبك شيوة غيرتصويري شرق ايفا مي‌كرد، برابري داشت رواج اين گرايشهاي گوناگون و متفاوت، با پذيرفتن خط عربي كه يكي از انواع آن پيش از هر چيز ديگر عامل سبكي ممتاز در هنر جهان اسلام شد با هيچ يك از عوامل ويژة نژادي يا سياسي درون خود برخورد نكرد، مگر با وابستگي‌هاي عقيدتي، خلفاي راشيدين در مدينه مستقر بودند، ولي خيلي زود معلوم شد كه اين شهر گرچه به عنوان مركز ايمان مذهبي جايي مطلوب بود، ولي براي پايتخت اداري دولتي كه ظرف دو دهه به امپراتوري عظيمي تبديل شده بود چندان مناسب نيست. و آن گاه كه گروهي از مردم به اقامت در يك محل عادت كرده، زندگي فرهنگي با شرايط شهري و شهرنشيني به وجود آورده بودند ديگر امكان نداشت كه زندگاني كهنه اعرابي كه بر اساس تنوع طلبي و تا حدود زيادي بر پايه سودجويي ناشي از غارتها و چپاولهاي همسايگان ثروتمند و شادكام خود بنياد شده بود ادامه يابد در نتيجه پايتختي نوين و روشي تازه براي گذراندن حيات امري ضروري شد.
كيمياگران ايراني و اكتشافات آنان پيرامون رنگ و رنگسازي
با مطالعه شرح حال دانشمندان علم شيمي در جهان غرب و جهان اسلامي (مشرق زمين) و با مطالعه اكتشافات و تحقيقات آنها در زمينه مواد معدني براي رنگ سازي و ظروف و مواد آلي شيميايي و دارويي معلوم گرديد كه صنعت رنگ سازي ايران نيز مرهون زحمات دانشمندان علم شيمي در دوران قبل از اسلام و بعد از اسلام بوده است و كيمياگران كه در حقيقت اساتيد و علماي شيمي محسوب مي‌گرديده‌اند سهم به سزايي در اين مهم داشته‌اند. در بررسي اشياء يافت شده مربوط به زمان تيموريان كه با سبك و تكنيك مغولي همراه مي‌باشد، ظروف بدون لعاب كه داراي خمير نخودي رنگ است و گروهي از آنها داراي نقوش كنده‌كاري شده مي‌باشد مربوط به اواخر دوره ايلخانيان كشف و حفاري شده است. اين ظروف اغلب خمير قرمز و يا نخودي رنگ شوده و با رنگهاي سبز، زرد، قهوه‌اي، فيروزه‌اي بر روي لعاب شفاف‌ تزئين شده و نقوش هندسي و گياهي دارند كه با رنگ سياه بر بدنه ظرف نقاشي گرديده است. ارنست گروبه Ernest Groubee باستان‌شناس و مورخ مشهور عقيده دارد براي اولين بار در دوران خلفاي عباسي به ظروف آبي و سفيد مواجه مي‌شويم كه در قرن چهارم ميلادي به اوج خود رسيده بوده است. ساخت اين نوع ظروف در اواخر قرن هشتم هجري قمري دوباره در سوريه و ايران متداول گرديده است و عمدتاً رنگ آبي كبالت در چين در دوره سلسله مينك معمول بوده و در قرن چهاردهم ميلادي به بعد از چين به اروپا و ايران صادر شده است وبعدها در ايران ساخته شده‌اند.
ارنست گروبه عقيده دارد كه ظروف سبز رنگ باستاني‌تر از قرن 14 و 15 ميلادي يعني مربوط به قرن هفتم و هشتم هجري قمري مي‌باشد و ظروف سفيد و آبي مربوط به قرون هشتم و نهم هجري قمري مي‌باشد. از دوره تيموريان نقوش به رنگ سياه و آبي در زير لعاب ديده مي‌شود و مواد اوليه سفال گِل رس مي‌باشد و در دوران صفويه مواد اوليه مخلوطي از سيليس و شيشه است كه داراي نقوش اژدها گل شقايق و ابرهاي پراكنده بوده و تزيين شده‌اند و نيز ظروف آبي و سفيد تا قرن 13 هجري در ايران ادامه داشته است. از بناهاي تيموري كاشي شش ضلعي و مدور و لوزي شكل داراي لعاب فيروزي يا سفيد در آن به جاي مانده است. كه با رنگ يا خطوط طلاي به صورت گل و برگ تزيين يافته‌اند و كاشي‌هاي ملون معروف به قازمقازي در زمره آنها ديده مي‌شود (توضيحاً قازمقازي نوعي تلألو است كه با رنگ مخصوص صدف مانندي مي‌درخشد). از تجزيه و تحليل مواد به كار رفته در صنايع دستي ايراني كاملاً درك و استنباط مي‌شود كه كيمياگران كه اساتيد مسلم علم شيمي بوده‌اند در تهيه مواد رنگين سهم به سزايي داشته‌اند چنانكه: ابوبكر محمدبن ذكرياي رازي، ابوريحان بيروني، جابربن‌حيان بن عبدالكوني كه دانشمند اخير الذكر (جابر) افتخار نثاگردي حضرت امام صادق عليه السلام را داشته است و ابوعلي سينا از جمله شخصيت‌هاي علمي بوده‌اند كه به بشريت خدمت كرده‌اند و آنها با اكتشافات خودشان استادان رنگ سازي و رنگسازي را قدرت بخشيده‌اند. دانش كيميا chemistry در اسلام از يكسو به صورت فلزشناسي و داروسازي و از سوي ديگر به صورت عمل نيمه فيزيكي Eclectic تجلي نمود و آنها موفق به كشف عده‌اي از عناصر و مواد شيميايي جديد گرديدند. مسلمانان كه در شيمي صنعتي و شيمي پزشكي و كاني شناسي صاحب تحقيقات و تجارت بودند كارشان در زمينة قندسازي، كاشي سازي، چيني سازي ساختن شيشه‌هاي رنگي و كاغذ سازي و بسياري ديگر از رشته‌هاي صنعتي توسعه يافت. آنها انواع مرغوب‌ترين كاغذهاي الوان در (رنگين) را ساختند. از تهيه خمير كاغذ و سفيد كردن خمير كاغذ و باردادن به آن با چسب و رنگ كردن كاغذ اطلاع كافي داشتند. كاغذ سليماني، كاغذ طلحي، كاغذ لوحي، كاغذ فرعوني (كه مرغوب‌تر از پاپيروس مصر بود) و كاغذ جعفري و منصوري و صالحي و اقسام ديگر را به بازارهاي جهان عرضه نمودند.
كشف صمغ موديا كه مخلوطي از هيدروكربورها (Hydrocarboms) مي‌باشد و كشف خواص فيزيكي و شيميايي پارافين طبيعي ozokerit و آسفالت طبيعي Asphalt (كه نوعي فيرمتراكم و براق و بي‌شكل و با رنگ قهوه‌اي و سياه بوده است) توسط ابوريحان بيروني شيميست عاليقدر، و نيز عمل تقطير نفت سياه و تجزيه آن به نفت سفيد و سياه توسط ذكرياي رازي از اهم مسايل دانش كيمياگري بوده است.
شاردن سياح فرانسوي كه در سال 1631 ميلادي برابر با 1050 هجري به ايران مسافرت نموده نوشته است: در ايران نفت سياه و سفيد را در پوشش رنگ به كار مي‌برند و نوشته است سرانجام در ايران روغن يافت شده و براي ساختن رنگ همانگونه كه ما مي‌سازيم به كار مي‌برند. ايرانيان از تركيب برادة طلا Au3+ و سولفوره نقره SAg2 و فلز مس Cu++ و براده الماس C4+ شيشه‌هاي مرغوب مي‌ساخته‌اند كه به عنوان جواهر كاربرد داشته‌اند در ساختن دلبرباي بدلي كه امروزه آون تورن ناميده مي‌شود از مخلوط كردن شيشه با روغن تخم مرغ و ساير روغنها و يا مواد آلي و مس با عمل احياء در محيط مناسب انواع شيشه‌هاي اوتتورين (دلربا) را درست مي‌كردند كه از تجربيات رازي شيميست عالي مقام ايراني بوده است. ايرانيان در دوره نهضت و تمدن اسلامي با افزودن اكسيد قطع استاتيك اسيد sho2 به لعاب چيني و كشيدن رنگهاي آبي، ارغواني، زرد، سبز بر روي لعاب نپخته كه احتياج به قدرت و اطمينان صنعتگر هنرمند دارد عملاً صنعت لعاب صنعت لعاب دادن را انجام مي‌دادند و استعمال رنگهاي فوق الذكر نشان مي‌دهد كه صنعتگران اسلامي ايران در اين صنعت بخوبي از خواص اكسيد فلزات براي رنگ كردن لعاب چيني اطلاع كافي داشته‌اند. جابرابن حيان شيميست مشهور و مجريي بوده است. او براي اولين بار جوهر شوره (اسيد نيتريك) را از تقطير زاج سبز SO4 cn و شوره No3k به دست آورد تهيه شنگرف يا شنجرف كه به زبان لاتين سينا بر نام دارد و به فرمول Hgs مي باشد از دانش اين استاد بزرگوار است. تهيه سفيد آب سرب (مخلوط هيدرات و كربنات سرب) به فرمول pb(OH)2 مي باشد از شرح مطالب گوناگون فوق الذكر درباره تاريخ و تحول و پيشرفت دانش و صنعت رتگسازي و رنگرزي جهان و تاريخ رنگهاي سنتي ايران نتيجه مي شود كه كيميا گري اسلامي كه از مدتي مخصوص به خود برخوردار بوده است با ظهور خود در هر دوره تاريخ و در هر زماني خصوصيات سنتي خود را حفظ نموده است و توانسته طي چندين قرن برخي از بزرگترين شخصيت هاي علمي را به جهان مغرب و مشرق زمين صادقانه معرفي و عرضه نمايد.
و...